zondag 30 januari 2011

Project Egypte Helinium Hellevoetsluis

Op 27 januari 2011 was ik 's avonds te gast op het Helinium, een VO-school in Hellevoetsluis. Het betrof de afsluiting van een groot project voor de brugklas VWO over het oude Egypte. Huub Pragt was al eerder langs geweest voor een presentatie en alle kinderen hebben zijn boek 'De verborgen tombe' van de school cadeau gekregen.
Na de inleiding van Jan Buijs was het mijn beurt om wat te vertellen over www.egypteopschool.nl.

Ik besloot echter ook om alle aanwezigen (zo'n 75 ouders/verzorgers, leerlingen en leerkrachten) een spoedcursus hiërogliefen van zo'n 15 minuten te geven. Na een korte bespreking van enkele hiërogliefen was het aan de gehele zaal om samen een tekstje te vertalen op een kistje dat in 1922 in het graf van Toetanchamon werd gevonden. De zaal was best onder de indruk van het gegeven dat men met beperkte middelen en tijd toch een eenvoudige tekst kan lezen.
De avond stond verder in het teken van de eindpresentaties: de leerlingen kregen twee minuten podiumtijd om hun kraampje op wat voor wijze dan ook (praatje, zang, dans, toneelstukje) te presenteren. Daarna volgde een bezoek aan de kraampjes door de ouders. Ook had elke groepje een eigen reisfolder gemaakt over Egypte. Voor deze drie onderdelen waren punten te verdienen. Na een klein half uur werd er door de jury punten gegeven voor deze drie onderdelen. Vervolgens werden er prijzen uitgedeeld voor de groep met de meeste punten, maar ook voor de leerling die het beste werkstuk over Egypte had gemaakt.

Ik maakte onderdeel uit van de jury en was onder de indruk van de kwaliteit van de gemaakte reisgidsen over Egypte, mede gezien het feit dat dit nog 'maar' brugpiepers zijn. De kraampjes zagen er geweldig uit en de presentaties waren af en toe om te schaterlachen. Het enthousiasme droop ervan af. Geweldig om te zien hoe het oude Egypte de leerlingen zo kan inspireren. Het project wordt eens per twee jaar uitgevoerd. Meer foto's hieronder.

Richard de Jong
www.egypteopschool.nl











vrijdag 21 januari 2011

Sterrenkunde en ict


Vandaag gaf ik 4 workshops Sterrenkunde en ict aan diverse scholen in Zoetermeer.
Dat lijkt een rare combinatie, maar dat is het niet.










In 1608 deed de Nederlander Hans Lipperhey een fantastische ontdekking. Hij bouwde van 2 lenzen een "seecker instrument om verre te sien". Het was de begintijd van de Gouden eeuw waarin wetenschappers zoals Huygens, Leeghwater, Stevin, Van Leeuwenhoek en schilders zoals Rembrandt en Rubens bijdroegen aan een opbloeiend Nederland. Het was ook een tijd van oorlog. 1609 was het begin van een twaalf jaar durend 'staakt het vuren' met de spanjaarden, nadat Jacob van Heemskerk in de Slag bij Gibraltar was gesneuveld. Een telescoop was voor de oorlogsvoering een handig instrument, want je kon er immers de vijand eerder mee zien aankomen.
Het nieuws over deze uitvinding bereikte echter ook Galileo Galilei die het idee had om met dit instrument eens omhoog te kijken in plaats van recht vooruit. Dat deed hij voor het eerst in januari 1609. En wat hij toen zag zorgde voor een ommeslag in de manier waarover wij tot dan toe over het heelal dachten. Hij zag Jupiter en zag verschillende manen die om Jupiter draaiden. Zie hier zijn brief aan de doge van Venetie met rechtsonder zijn schetsen van Jupiter en zijn manen. Tot dan toe was ons (kerkelijk) wereldbeeld dat alles in het universum om de Aarde draaide.
Galilei bewees met deze waarneming het tegendeel, en dat werd hem niet in dank afgenomen. Gelukkig voor hem was de toenmalige paus een vriend van hem, zodat hij 'slechts' huisarrest kreeg voor de rest van zijn leven ( het was in die tijd gebruikelijk dat dit soort ketters meteen een kopje kleiner werd gemaakt).

Zijn waarnemingen waren echter de start van wat ik 'de nieuwe astronomie' wil noemen, waarbij met behulp van steeds betere telescopen steeds meer ontdekkingen werden gedaan. In alle gevallen was het echter een zaak van lange nachten maken in een vaak koud en donker observatorium (warmte en kunstlicht verstoren het kijkerbeeld aanzienlijk). Een foto maken van een object aan de sterrenhemel vereiste een grote mate van nauwkeurigheid en volharding. Immers, door de draaiing van de Aarde 'lopen' de objecten die je waarneemt steeds uit je telescoop weg. Als je ze wilt waarnemen en fotograferen moet je je telescoop met een precieze, constante snelheid meedraaien. Bovendien zijn verre objecten vaak heel lichtzwak. Om een mooie foto te kunnen maken is een belichtingstijd van een uur echt geen uitzondering.
Mooi werk, dat observeren door een telescoop, maar echt iets voor de 'die hards'. Lastig om de gemiddelde puber achter de WII vandaan te krijgen en warm te maken voor zoiets, zou je denken.

Gelukkig heeft de ict enkele decennia terug ook haar intrede gedaan in de astronomie.
Tegenwoordig bekijken we de sterrenhemel van achter computers die verbonden zijn met een of meerdere telescopen. Lekker relaxed onderuit gezakt in een comfortabele warme ruimte kan de sterrenkundige de telescoop zodanig instellen dat deze alle gewenste objecten heel precies kan volgen. Ik heb zelf een vrij eenvoudige telescoop met een ingebouwde computer. De database bevat een paar duizend hemelobjecten. Na een simpele zoekopdracht op bijv. 'Saturnus' draait de telescoop volautomatisch naar de juiste positie aan de hemel. Een piepje geeft aan dat 'ie' het object heeft gevonden en ik hoef alleen nog maar te zoomen en scherp te stellen.

En het kan nog mooier. Vandaag gaf ik zoals gezegd een viertal workshops Sterrenkunde en ict aan verschillende basisscholen. Dat was gewoon overdag dus goed weer of slecht weer: er is dan altijd maar 1 ster te zien. Andere hemelobjecten (behalve de maan) zijn te lichtzwak. Een telescoop meenemen heeft dus weinig zin.
We hadden gelukkig de beschikking over pc's met daarop het gratis programma 'Stellarium'. Dat is hier te downloaden. Met stellarium bedien je eigenlijk een virtuele telescoop. Je stelt de plaats in waar je je bevindt, zet de atmosfeer uit en op dat moment zie je op het scherm de sterrenhemel zoals deze op dat moment ook in het echt boven je hoofd te zien zou zijn. Je ziet sterren, sterrenbeelden, planeten, enzovoort. Met 1 klik selecteer je het object dat je interessant vindt en vervolgens zoom je in om het beter te bekijken.
Met een paar kliks sta je op de maan om te zien hoe de sterrenhemel er vanaf daar uit ziet en kun je zien hoe de apollo-astronauten de Aarde zagen vanaf de maan.

Het grootste gedeelte van de workshop waren de kids bezig om het heelal te verkennen met dit programma. Er was wel een handleiding, maar die werd niet gebruikt. Zelfontdekkend leren is natuurlijk prima bij deze tak van wetenschap! De workshop begon met 'Vraag maar raak: alles wat je altijd al wilde weten over het heelal maar nooit durfde te vragen' (de oudere lezers kennen dit wel in een andere context).
En omdat alle kinderen erg geconcentreerd en enthousiast bezig waren, eindigden we het laatste kwartier met een sterrengame, gemaakt met GameMaker.
Zowel de software Stellarium als de sterrengame is te downloaden van mijn website www.sterrenkundeopschool.nl

Alle foto's van vandaag zijn hier te zien. Op 4 februari zijn de volgende workshops, gratis voor scholen in Zoetermeer, mits men zich aanmeldt via www.sizoonline.nl



maandag 17 januari 2011

Workshops hiërogliefen en ict gegeven



Afgelopen vrijdag gaven de bekende Egyptoloog Huub Pragt en ik vier keer een workshop 'hiërogliefen en ict' aan verschillende basisscholen. Ik schreef al eerder over deze merkwaardige combinatie op mijn blog .We waren te gast in het mediacenter van SIZO in Zoetermeer.
Het doel van de workshop (van 1,5 uur) was voor de leerlingen om kennis te maken met de basisbeginselen van het hiërogliefenschift.

Na een korte 'vraag maar raak' sessie legde Huub uit hoe het hiërogliefenschrift 'werkt'. Verschillende vaak voorkomende hiërogliefen kwamen langs, ondersteund door prachtige foto's van stukken uit verschillende musea of foto's van zijn vele reizen naar Egypte.


Er zijn zo'n 850 verschillende hiërogliefen dus het was natuurlijk onmogelijk om ze allemaal te behandelen. Toch waren de leerlingen na de uitleg in staat om de namen van verschillende goden te lezen, en ook de naam van de bekende farao Toetanchamon.


Op de hiërogliefenpagina van onze website www.egypteopschool.nl moesten de leerlingen enkele opdrachten uitvoeren, waaronder het schrijven van hun naam in hiërogliefen.


De workshop eindigde met het spelen van een computergame over het oude Egypte.
Deze en andere games zijn terug te vinden op onze startpagina.De leerlingen waren allemaal erg leergierig en waren natuurlijk erg trots dat ze aan het einde van de workshop zelf enkele hiërogliefen konden lezen.


De workshops zijn gratis voor scholen in Zoetermeer, indien ze worden aangevraagd via de website van SIZO
De volgende workshop wordt gegeven op 11 februari 2011.

Voor alle andere scholen die deze workshop willen volgen, verwijs ik u graag naar de contactpagina op www.egypteopschool.nl







U kunt onze onderwijsavonturen volgen op Twitter via @egypteopschool
en bedrijfsmatig zijn we te vinden onder @edumaat en @egyptekennis