hierogliefen en ict

In het oude Egypte ontstond zo’n 5000 jaar geleden een beschaving die zijn tijd ver vooruit was. Wie kent er niet de grote piramides en de sfinx, het dal der koningen of de tempels bij Aboe Simbel.


Maar ook het schrift dat de Egyptenaren gebruikten was voor die tijd zeer ontwikkeld.
Schrijven deden de oude Egyptenaren niet met letters, maar met kleine tekeningen, hiërogliefen genaamd. Een soort pictogrammen zoals die ook op het bureaublad van een computer te zien zijn. (...nu weet u waar ze vandaan komen...)
Er waren zo’n 850 tekens, bestaande uit tekens van mensen, dieren, planten en dingen.

Het hiërogliefenschrift is lastig te doorgronden. Er zijn veel tekens die erg op elkaar lijken maar toch iets anders betekenen. Een hieroglief kan soms een woord voorstellen, maar soms ook een letter of een klank. Een schrijver uit die tijd moest minimaal 5 jaar studeren en moest al die hiërogliefen uit zijn hoofd kennen! Ook tegenwoordig is het leren van de hiërogliefen een belangrijk onderdeel van de universitaire studie egyptologie, en dus niet voor iedereen weggelegd.

Er is in de afgelopen 5000 jaar veel kennis verloren gegaan, maar gelukkig zijn er nog veel tempels, graven en voorwerpen bewaard gebleven waarop hiërogliefen staan. De meeste voorwerpen zijn verspreid over musea over de hele wereld. Als je 25 jaar geleden hiërogliefen wilde leren, moest je bij wijze van spreken de hele wereld over reizen om al die voorwerpen te bekijken (of je moest iemand weten die zo vriendelijk was om er een foto van te maken en die per post aan je op te sturen).
Gelukkig hebben we tegenwoordig de computer waarmee we musea over de hele wereld kunnen bezoeken, zonder er zelf naar toe te gaan.
Met een paar klikken op bijvoorbeeld de website van het Britisch Museum of het Rijksmuseum van Oudheden kunnen we de collectie van zo’n museum bekijken en dus ook de prachtige hiërogliefen op de vele voorwerpen. Kijk maar eens hier.
De pc is ook handig om snel hiërogliefen te ‘schrijven’: met één druk op de knop komt het juiste hiëroglief te voorschijn. Dat bespaart egyptologen een hoop tijd!


Ik geef workshops 'hiërogliefen en ict’ waarbij leerlingen van groep 7/8 t/m 6 VWO de basis leren van het hiërogliefenschrift. Ze bezoeken online het Rijsmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden en nemen een kijkje in een klein deel van de collectie die te maken heeft met het hiërogliefenschrift. Met enkele speciale computerprogramma’s leren ze hun eigen naam in hiërogliefen schrijven en schrijven ze op de pc de namen van enkele bekende farao’s. De eindopdracht is het gezamenlijk vertalen van de hiërogliefen op een stuk uit de collectie van het RMO.

Dit is slechts een voorbeeld van een speciaal hierogliefen-programma dat ik heb ontwikkeld voor leerlingen van groep 7-8 t/m 6 VWO. Het programma is in het bijzonder geschikt voor bijvoorbeeld plusprojecten voor HAVO/VWO leerlingen of hoogbegaafde- of snellerende kinderen vanaf groep 7-8 van de basisschool. Maar ook trainingen aan gehele klassen zijn mogelijk. Het traject kan bestaan uit 1 tot wel 20 lessen en gekozen kan worden om de computer wel of juist niet te gebruiken. Optioneel is een bezoek aan het RMO waarbij tijdens een speciale rondleiding enkele stukken worden bekeken en vertaald, zodat de leerlingen hetgeen ze geleerd hebben in de praktijk kunnen brengen.

Kijk op mijn website www.egypteopschool of www.hierogliefenopschool voor meer informatie over hierogliefen (of andere onderwerpen van het oude Egypte) bij u op school. Als u interesse heeft in Egypte op school, neemt u dan contact op via het contactformulier op de website www.egypteopschool.nl

Sterrenkunde en ict

Vandaag was ik te gast bij SIZO in Zoetermeer. Bert Boshoven vroeg me om ook dit jaar weer een workshop 'sterrenkunde en ict' te geven aan verschillende basisscholen in Zoetermeer, te weten de Claus-Oranjeschool, de Regenboog en 't Plankier. Het programma duurde een uur en zag er als volgt uit:

1. 0-10 min
Vragenvuur. Stel de vragen die je altijd al hebt willen stellen over het heelal.
2. 10-15 min
Kort filmpje over hoe men vroeger in de sterrenwacht naar de sterren keek en hoe men dat tegenwoordig met behulp van de computer doet.
3. 15-55 min
Aan de slag met het gratis software-programma Stellarium.



De leerlingen konden kiezen: leer Stellarium kennen met de speciale handleiding of ga zelf uitproberen en ontdekken. Uiteraard koos het merendeel voor de 2e optie...
Als docent was ik vroeger erg gebrand op LOL: Luisteren Opletten en Lezen.
Dus eerst goed lezen en als je er dan niet uitkomt mag je de docent vragen (maar niet omgekeerd). Vandaag vond ik dat niet erg: zelfontdekkend leren is prima en de handleiding kun je ook als naslagwerk gebruiken.

Met het warme weer van vandaag (20 graden Celsius en een strakblauwe lucht) zou je verwachten dat de kids niet erg gemotiveerd zijn om in een 'computerruimte' (ook al heeft SIZO een van de mooiste lokaties die ik ken) aan de slag te gaan met sterrenkunde, Niets bleek minder waar: het enthousiasme was bijzonder groot, er werden heel veel goede vragen gesteld (en goede antwoorden gegeven) en als ik na een uur riep dat de tijd helaas om was, werd dat met veel teleurstellende geluiden beantwoord. Dat doet me natuurlijk goed en het mooie is dat ze thuis zelf verder het heelal kunnen ontdekken. Het programma Stellarium is namelijk gratis te downloaden (en te gebruiken) via www.stellarium.org.

Interesse voor sterrenkunde bij u op school? Dat kan zeker ook zonder ict! Kijk voor meer informatie op www.sterrenkundeopschool.nl
De foto's van vandaag staan in de tekst en hieronder.

Met de Van Dijckschool naar het FOM

Vandaag bracht ik met 8 slimmeriken van de Van Dijckschool in Bilthoven een bezoek aan het FOM Rijnhuizen.
Dit in het kader van een project van de basisuniversiteit.
De Basisuniversiteit is een organisatie die slimme kinderen de mogelijkheid geeft om onderzoek te doen op uiteenlopende onderwerpen. Dat doen ze samen mèt en onder begeleiding vàn experts uit de wetenschap of het bedrijfsleven. Zowel kinderen als experts worden daar wijzer van.
Ieder project is uniek, streeft naar een eindresultaat en wordt uitgevoerd op locatie door een expert met passie voor zijn vakgebied. Hij bepaalt de onderzoeksvraag en richting van zijn project.

De huidige projecten richten zich op ICT (oa. robotica, 3D wereld, programmeren voor de iPhone), natuurkunde (oa sterrenkunde), scheikunde en wiskunde. In de toekomst worden deze terreinen uitgebreid met taalthema's, maatschappelijke onderwerpen en artistieke projecten.

Lia van Acht en Benjamin Zitman van de Basisuniversiteit vroegen me ook dit jaar weer om als expert op gebied van de natuur- en sterrenkunde deze kinderen een leuk wetenschappelijk / sterrenkundig onderwerp voor te leggen. Het werd 'de zon en kernfusie', net als vorig jaar op de Julianaschool (lees dat verslag hier) of hier (website basisuniversiteit).
Het project werd vandaag dus afgesloten met een bezoek aan het FOM. Dit instituut doet wetenschappelijk onderzoek en ontwikkelt methodieken en technieken op het gebied van fusiefysica, het produceren en toepassen van terahertz straling en nanolagen film- en oppervlaktefysica.


Dit keer was drs. Gieljan de Vries onze gastheer.
Hij is publieksvoorlichter bij het FOM en vertelde de kids duidelijk en uitgebreid over de huidige energieproblematiek en de (deel)oplossing die kernfusie op de lange termijn kan bieden. Uiteraard had hij, als echte natuurkundige, ook wat leuke experimenten klaar staan die de kinderen konden uitvoeren. Deze proefjes boden meer inzicht in begrippen als 'plasma', 'magnetisme', 'energie', 'fusie' enzovoort.

Na een korte pauze kregen we een rondleiding door het FOM waarbij Gieljan vertelde over de activiteiten die het FOM uitvoert.
De kinderen vonden het leerzaam en leuk en stelden (gelukkig) veel vragen.
Ze lieten ook duidelijk blijken dat ze goed hadden opgelet tijdens mijn les over kernfusie, want ze konden heel wat lastige vragen van Gieljan beantwoorden.

Al met al weer een prima dag voor de kinderen en zeker ook de begeleiders, die het ook erg boeiend vonden. Na de zomervakantie wordt een artikel over dit bezoek gepubliceerd, waarschijnlijk in het vakblad 'Talent'. Een tijdschrift over hoogbegaafde kinderen.

Wilt u met uw school een dergelijk project opzetten en uitvoeren. Neem contact met me op via www.sterrenkundeopschool.nl

Op deze site kunt u lezen wat voor mogelijkheden er nog meer zijn om sterrenkunde bij u op school te realiseren.
De foto'van het bezoek ziet u hieronder:

Planeten op de Wilibrordus school

Ik kom zojuist terug van BS Willibrordus in Lage Zwaluwe.
Deze school heeft enige tijd terug een gratis middagje sterrenkunde gewonnen, door zich te abonneren op het eZine van Edumaat
Ze wilden graag dat ik bij juf Kim in groep 5 iets over de planeten kwam vertellen.

Het programma zag er ongeveer zo uit als de Holtkampschool (kijk hier).
Ook hier werd weer dapper geknutseld met als resultaat een prachtige planetenposter waarop de planeten op schaal (= de grootte ten opzichte van elkaar) te zien zijn. Daarna natuurlijk het planetenpad op het schoolplein om te zien wat de onderlinge afstanden tussen de planeten zijn en hoever ze van de Zon afstaan.
Er was nog wat tijd over dus toonde ik mijn ooit eens (1989) zelfgemaakte filmpje waarin te zien is wat er gebeurt als je deze 2 schalen (grootte; afstand tot de Zon) samenvoegt. Het filmpje staat hier.
Opvallend vond ik dat de leerlingen tijdens het vragenvuur alleen maar vragen stelden over De Planeten. Meestal merk ik dat de vragen heel divers zijn: vanaf 'hoe heet is de zon' t/m 'wanneer waren we voor het laatst op de maan'. Deze kids waren echter zo geboeid door het thema dat ze alles wilden weten over de planeten.

Het was weer leerzaam en leuk! De foto's staan hieronder.
Interesse voor sterrenkunde bij u op school?
Zie www.sterrenkundeopschool.nl











Interesse voor sterrenkunde bij u op school?
Zie www.sterrenkundeopschool.nl