Plasterk wil digitale schoolboeken

"Plasterk wil digitale schoolboeken
Minister Plasterk van Onderwijs wil nog deze kabinetsperiode digitale schoolboeken introduceren. Hij start een project, waarmee leraren lesmateriaal zelf op internet ontwikkelen: Wikiwijs.

Volgens Plasterk kunnen docenten zo met eigen ideeën komen, daar kunnen anderen dan van profiteren. De minister denkt dat het systeem goed voor de kwaliteit van het onderwijs is. Wikiwijs, dat op de online-encyclopedie Wikipedia gebaseerd is, wordt voor iedereen toegankelijk. Alleen docenten kunnen er in werken.

De minister verwacht dat er op termijn minder papieren schoolboeken nodig zijn door het digitale systeem."
(bron: NOS, 2-12-08)

Tot voor kort werkte ik bij Kennisnet. Het programma stimuleren gebruik digitaal leermateriaal komt vanuit Kennisnet en is daar opgezet door de m.i. bekwame Marlon Domingus (ondertussen helaas alweer weg bij Kennisnet). Ik heb destijds zijn projectplannen gelezen en zijn presentatie bijgewoond en moet zeggen dat e.e.a. er prima uitzag. Het programma is bedoeld voor po, vo en mbo en loopt tot 2011. Meer info hier

Net zoals 10 of 20 jaar terug geldt voor veel docenten dat ze, na een dag 30+ kinderen 8x 50 minuten uit de gordijnen halen, 's avonds om 22 uur na het nakijken van de proefwerken niet veel puf meer hebben om materiaal te maken. Dat gold 20 jaar terug voor papieren lespakketjes, werkbladen etc. en dat geldt nu ook voor digitaal materiaal maken. Ik heb 10 jaar voor de klas gestaan in het VO dus ik spreek uit ervaring. Bovendien zitten we nog midden in een grijze golf van oude docenten die echt geen zin meer hebben in innovatie en gewoon elk jaar opnieuw hun al 10 jaar oude proefwerkjes opnieuw uit de stoffige grijze kast in de hoek van het lokaal halen (ik chargeer even).

En toch.... als docenten eenmaal over een drempel heen zijn en ze worden enthousiast... dan gaan ze er toch mee aan de slag. Zo heb ik ooit eens in mijn weekeinden en vakanties een unieke web-based lesmethode natuurkunde gemaakt voor de bavo, gebaseerd op de sterrenkunde. Een paar honderd uur werk maar de kinderen vonden het geweldig. Vanwege het feit dat ik 2 computers voor 30 leerlingen had en een aantal leerlingen geen pc thuis hadden, werkte ik in de klas toch met papieren versies van het materiaal. Alles uitgeprint in kleur en in plastic insteekmapjes. 20 dikke ordners in het kabinet. Een restantje staat nog op www.natuurkundeleraar.nl (waar ik dus al jaren niets meer mee doe)
Niet iedereen heeft daar de energie voor. Zeker als het management er geen oog voor heeft.

Er komt natuurlijk een hele kudde ict-vaardige docenten aan van halo's en lero's die in veel kortere tijd een digitaal proefwerkje of lespakketje in elkaar toveren. Maar ook zij zijn meestal vele avonden aan het googlen, knippen en plakken voordat ze iets hebben gefabriceerd wat zij goed/passend vinden voor hun klassen.
Het probleem is niet dat docenten slecht betaald worden maar dat ze zo weinig tijd / energie en 'vrije ruimte' hebben om lekker creatief te kunnen zijn.
In het bedrijfsleven heb ik cursussen msoffice, internet etc. gegeven. Daar mocht ik niet meer dan 80% van mijn tijd lesgeven aan klanten. 20 procent van mijn arbeidstijd bestond verplicht uit studie/bijscholing. Op die wijze was het qua energie voor een docent vol te houden (4 dagen per week in de leaseauto door het land crossen was ook best intensief) en het was heerlijk om 1 dag per week op kantoor nieuwe software-pakketten te leren e/o namens het bedrijf leermateriaal te ontwikkelen. Een utopie voor het onderwijs?? nee, maar je moet wel durven.

Vanuit Kennisnet had ik contact met de digischool in Voorburg. De communities van de digischool lopen prima. In de leermiddelendatabase is veel digitaal materiaal te vinden, makkelijk vindbaar maar lang niet altijd van goede kwaliteit.

Wat de kwaliteit betreft, mijn goede en zeer betrokken ex-collega Guus Schmidt heeft, samen met een aantal mensen 'uit het veld' vorig jaar de handleiding kwaliteit digitaal leermateriaal heeft ontwikkeld. Het ziet er wat ingewikkeld uit maar ik vind het een uitstekend initiatief/instrument om scholen (maar ook ontwikkelpartijen) bewust te maken van kwaliteit en hen te helpen bij het maken, zoeken en vinden van goed/passend digitaal leermateriaal.

Via de site van Kennisnet kun je trouwens ook zoeken.

De uitgevers zijn ook niet gek. Bij een aantal vakken zie je al dat leerlingen op de site van de uitgever kunnen werken aan zaken die in het papieren lesboek staan vermeld. De volgende stap is dat scholen digitale modules gaan afnemen ipv hele boeken. Dat zie je bijvoorbeeld bij het vak NLT in de bovenbouw van het VO gebeuren. Uitgeverijen zullen daarop inspelen of doen dat al.
Doordat het digitale materiaal 24 uur per dag overal beschikbaar is kan een kind zelf bepalen wanneer het wil leren. (Het gebeurde me vroeger nog al eens dat ik er 's avonds achter kwam dat mijn wiskundeboek in mijn locker op school lag terwijl ik de volgende dag een toets had. Dus dan was het klasgenootjes bellen om te vragen of ik, als ze zelf klaar waren, even het boek mocht lenen. Of anders om 07.30 uur de volgende ochtend naar binnen met de conciërge en snel nog even blokken).
Digitaal leermateriaal is ook makkelijker te muteren (oudere docenten werkten met stukjes wit papier die ze over de foutjes op hun lesmateriaal plakten, of joegen er liters tipp-ex doorheen) en het is makkelijker om snel verschillende versies te maken (differentiatie is belangrijk omdat kinderen ook op verschillende manieren het beste leren).

Al met al denk ik daarom niet dat het stimuleren van gebruik digitaal leermateriaal tot een revolutie gaat leiden in het onderwijs in die zin dat docenten massaal materiaal gaan maken, delen, etc.
Het zal zeker gebeuren (het gebeurt nu al op grotere schaal dan veel mensen denken, zie mijn eerdere links) maar de rol van de educatieve uitgeverijen zal niet wezenlijk veranderen en dat is m.i. geen probleem. Zij hebben de bekwaamheid, de ervaring en de tijd om goed materiaal voor het onderwijs te ontwikkelen. En voor kwaliteit mag best betaald worden, zo blogde ik al eerder.

Ik denk wel dat digitaal leermateriaal een bijdrage levert aan verbetering van de kwaliteit van het onderwijs vanwege het feit dat goed, interactief, uitnodigend materiaal een positief effect heeft op de leerprestatie van het kind.

Als laatste. Andre Manssen blogde enige tijd terug ook over Kennisnet en digitaal leermateriaal. m.i. de moeite waard om nog even te bekijken.